مقدمه‏ای بر ابعاد و گستره‏ دستگاه نظری میشل فوکو

نویسندگان

بوستانی بوستانی

محمدپور محمدپور

چکیده

فوکو یکی از اندیشمندان بین رشته‏ای و حتی بین پارادایمی ‏معاصر است که دامنه وسیعی از علایق نظری، موضوعات و حوزه‏ها را پوشش می‏دهد. بر همین اساس، می‏توان وی را در قالب طیفی از رهیافت‏ها‏ و پارادایم‏ها‏ی متفاوت چون پارادایم انتقادی، تفسیرگرایی اجتماعی، پست‏مدرنیسم و پساساختارگرایی قرار داد؛ با این وجود، پیوستگی واحدی ‏نیز با هیچ‏یک از رویکردهای مذکور ندارد. آرا و اندیشه‏ها‏ی فوکو از یک طرف مبتنی بر تلفیقی گسترده از سنت‏ها‏ی مهم فلسفی معاصر و از طرف دیگر، به شکل‏دهی و گسترش ترکیب نظری جدیدی نیز منتهی شده است. بنابراین، رویکرد وسیع فوکو ترکیبی از عناصر نظری برداشت‏شده در امتداد با انتقادات بنیادی وی از رویکردهای مسلط در علوم‏انسانی و اجتماعی است که در قالب یک دستگاه نظری خلاقانه، بنیاد نظری وی را شکل می‏دهد. این دستگاه جدید نظری دارای مواضع پارادایمی‏ خاص خود چون هستی‏شناسی، انسان‏شنا‏سی فلسفی، معرفت‏شنا‏سی و روش‏شنا‏سی است. این مقاله در نظر دارد به بررسی آرا و اندیشه‏ها‏ی نظری و روشی فوکو پرداخته و تلفیق نظری و مواضع پارادایمی‏‏‏عمده وی را مورد بررسی قرار دهد. در این راستا، ابتدا به آثار اصلی وی و شرح مختصری از هر کدام پرداخته می‏شود. سپس، مبانی اندیشمندی و ترکیب‏ها‏ی نظری وی واکاوی می‏شوند. در ادامه مقاله، ابعاد مختلف انسان‏شنا‏سی فلسفی، هستی‏شنا‏سی، معرفت‏شنا‏سی و روش‏شنا‏سی خاص فوکو شامل دیرینه‏شنا‏سی و تبارشناسی مورد بحث قرار می‏گیرند. مقاله با ذکر برخی انتقادات مهم وارده بر دیدگاه‏ها‏ی فوکو و برآیند نهایی به پایان می‏رسد.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

عاملیت و ساختار در اندیشه میشل فوکو

میشل فوکو از متفکران بین­رشته­ای معاصر محسوب می­شودکه گستردگی و پرمایه بودن را در آثار او می­توان یافت. به دلیل گستردگی دامنه آثار وی، تفسیرهای متعدد و متنوعی از آثار وی صورت گرفته که این تفسیرها باعث شده که آرا و اندیشه­های فوکو از چشم­اندازهای متفاوتی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. باتوجه به این­که آرا و اندیشه­های فوکو مبتنی برتلفیق گسترده سنت­های فلسفی معاصر بوده لذا به شکل­گیری ترکیب نظری ت...

متن کامل

گفتمان قدرت در اندیشه میشل فوکو

گفتمان قدرت در اندیشه میشل فوکو تابع نظریه ” دانش، قدرت، رژیم حقیقت “ است .اندیشه پرسشگر وی از یک سو کار اندیشیدن را دشوار می کند و از سوی دیگر لذتاندیشیدن را به محقق می چشاند . وی در تلاش است تا انسان ها را به قلمرو نااندیشیده هاببرد . از راه اندیشیدن به نااندیشیده ها، چیزهایی کشف می شود که در حالت طبیعی صامتهستند . لذا باید اندیشه ها ی او را مخالف همه چیزهایی دانست که جهان شمول و بدیهیمی نمای...

متن کامل

خوانشِ فرهنگی میشل فوکو از انقلاب اسلامی

فرضیه کلی مقاله این است که خوانش فرهنگی فوکو در خصوص انقلاب اسلامی، ریشه در دستگاه نظری او دارد. جنبش انقلابی مردم ایران، در بعد نظری توجه متفکران، فیلسوفان، جامعه‌شناسان و... را به خود معطوف نموده و تئوری‌ها و پارادایم‌های زیادی بواسطه حرکت مردمی ایران، تعدیل شدند. در میان تئوری‌های مزبور، خوانشِ فرهنگی میشل فوکو به حاشیه‌رانی تبیین اقتصادی و برجسته‌سازی تبیین فرهنگی می‌پردازد. برساخت فرهنگی فو...

متن کامل

بررسی اهداف آموزشی از دیدگاه میشل فوکو

از آنجا که تعیین هدف ها راهنمای همه فعالیتهای آموزشی است، در این پژوهش تلاش شده است این کار بنیادی را با نگرش به تعریف انسان از دیدگاه میشل فوکو بررسی کند. فوکو که با کندوکاو باریک بینانه در زمینه جنون و شیوه های بکارگیری مجازات، گسستی جدی در تاریخ اندیشه بشری یافته بود، هستی انسان را نیز بر همین اساس روشن ساخت. او این گسست ها را از دیدگاه اراده معطوف به قدرت و با تکیه بر دانش بررسی می کند و ان...

متن کامل

تبیین و بررسی مبانی معرفتی تبارشناسی میشل فوکو

میشل فوکو از جمله اندیشمندان معاصر بسیار تأثیرگذار در جهان بود. او نقدهایی جدی به اندیشمندان پیش از خود مطرح کرد و از بسیاری از آن‌ها نیز تأثیر پذیرفت. در این مقاله مبانی معرفتی تبارشناسی او را بررسی می‌کنیم. در بررسی مبانی معرفتی به این پرسش‌ها پاسخ داده می‌شود که تعریف فوکو از حقیقت چه بود؟ برای دست‌یابی به حقیقت چه راهی را برگزید؟ آیا فوکو نسبی‌نگر بود؟ فوکو در چه ساحتی نسبی‌نگر بود و مبنای ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
علوم اجتماعی

جلد ۲۰۱۲، شماره ۱۲، صفحات ۰-۰

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023